Czy cudzoziemiec może wziąć kredyt w Polsce?

Cudzoziemcy stanowią istotną grupę osób zatrudnionych w Polsce. Według GUS pod koniec maja 2024 roku na terenie naszego kraju pracowało ponad milion osób spoza Polski. Co naturalne, wielu z nich chciałoby skorzystać z usług i produktów finansowych. W jaki sposób mogą to zrobić? Wiele zależy od statusu prawnego danej osoby, kraju jej pochodzenia (osoby z UE i poza UE) i sytuacji finansowej – wyjaśnia Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse.

W ostatnich latach, dzięki zmianom w polskim prawie oraz uwarunkowaniom społecznym, wzrosła liczba cudzoziemców przyjeżdżających do Polski na stałe lub na dłuższe pobyty. Wraz z ich przybyciem pojawiła się potrzeba dostosowania usług finansowych, które umożliwiłyby inwestorom, przyjezdnym, czy osobom migranckim prowadzenie działalności gospodarczej, zarządzanie oszczędnościami czy też przesyłanie środków do krajów pochodzenia. Jak wygląda dostęp do polskiego rynku finansowego dla obcokrajowców i na co mogą liczyć osoby migranckie z różnych krajów, w tym szczególnie z Unii Europejskiej, spoza UE oraz krajów wykluczonych?

Polski system bankowy oferuje coraz więcej usług dla cudzoziemców, uwzględniając ich różnorodne potrzeby związane z zarządzaniem finansami i integracją z rynkiem pracy oraz życiem społecznym. Choć podstawowe produkty bankowe, takie jak konta osobiste, kredyty czy karty prepaid, są dostępne dla obcokrajowców, warunki ich uzyskania zależą od statusu prawnego danej osoby, kraju jej pochodzenia i sytuacji finansowej. W poniższym artykule przyjrzymy się szczegółowo możliwościom, jakie mają osoby migranckie czy uchodźcze oraz osoby z krajów UE i spoza Unii, a także, jak dostępność produktów finansowych zmienia się w zależności od przepisów prawnych.

Konta bankowe dla obcokrajowców

Wymagania formalne dla obywateli UE, spoza UE oraz uchodźców

Polskie banki umożliwiają otwarcie konta osobistego obcokrajowcom, jednak dokumentacja, którą należy przedstawić, różni się w zależności od kraju pochodzenia i statusu prawnego danej osoby. Dla obywateli UE zwykle wymagane jest okazanie ważnego dowodu tożsamości (np. dowodu osobistego lub paszportu). Natomiast dla osób spoza UE konieczna jest karta pobytu lub inny dokument potwierdzający prawo do przebywania w Polsce na czas dłuższy niż turystyczny.

Wiele banków ma uproszczone procedury oraz specjalne warunki obsługi dla obywateli Ukrainy oraz innych krajów sąsiadujących. Poniżej znajduje się szczegółowe omówienie wymagań oraz dostępnych ułatwień.

Dokumenty niezbędne do otwarcia konta bankowego dla obcokrajowców w Polsce

Dokumenty tożsamości i karta pobytu

Dla obywateli UE banki często akceptują sam dowód tożsamości, z kolei dla obywateli spoza UE konieczne jest posiadanie dokumentu stałego lub tymczasowego pobytu, regulowanego przez Ustawę o cudzoziemcach (Dz.U. z 2021 r. poz. 2354 z późn. zm.). Warto zwrócić uwagę, że banki muszą przestrzegać wymogów związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (AML), co oznacza, że dokumentacja cudzoziemców musi zostać starannie zweryfikowana przed otwarciem konta.

1.1 Kluczowe dokumenty dla obcokrajowców z krajów Unii Europejskiej

1. Dowód tożsamości (np. paszport, dowód osobisty) – W przypadku obywateli krajów UE banki zazwyczaj wymagają okazania paszportu lub dowodu osobistego.
2. Potwierdzenie zameldowania lub dokument pobytowy – Aby założyć konto, obywatele UE mogą potrzebować dokumentu potwierdzającego miejsce zameldowania w Polsce, choć w niektórych przypadkach banki akceptują dowód osobisty i polski numer telefonu jako wystarczający zestaw dokumentów.
3. Polski numer telefonu – Jest on wymagany do obsługi konta bankowego oraz do uwierzytelniania transakcji internetowych.

Niektóre banki, takie jak mBank i Santander Bank Polska, mają bardziej elastyczne zasady dla obywateli UE, umożliwiając otwarcie konta przez internet za pomocą uproszczonych procedur, które obejmują potwierdzenie tożsamości za pomocą zdjęcia dowodu oraz selfie.

1.2 Wymagania dokumentowe dla obywateli spoza UE

Dla obcokrajowców spoza Unii Europejskiej proces otwierania konta bywa bardziej wymagający i wiąże się z dodatkowymi formalnościami. Standardowy zestaw dokumentów obejmuje:

1. Paszport – Podstawowy dokument tożsamości, wymagany przez wszystkie banki w Polsce.
2. Karta pobytu lub inny dokument pobytowy – Banki zazwyczaj wymagają, aby cudzoziemiec spoza UE przedstawił kartę pobytu, zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu lub dokument potwierdzający prawo do stałego pobytu w Polsce.
3. Zaświadczenie o zameldowaniu – W przypadku osób, które nie mają jeszcze pełnej karty pobytu, część banków akceptuje zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy lub zaświadczenie z Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
4. Polski numer telefonu – Wymóg standardowy w celu umożliwienia korzystania z bankowości mobilnej i internetowej.

Banki takie jak PKO Bank Polski oraz Pekao SA często wymagają osobistego stawiennictwa w placówce bankowej i przeprowadzenia rozmowy weryfikacyjnej z pracownikiem.

1.3 Specjalne procedury dla obywateli Ukrainy

Wyjątki i ułatwienia dla wybranych narodowości

Od lutego 2022 roku, po wybuchu konfliktu na Ukrainie, wiele polskich banków zaktualizowało swoje procedury i ułatwiło obywatelom Ukrainy dostęp do polskiego systemu bankowego.

Z powodu zwiększonego napływu obywateli Ukrainy do Polski, wiele banków, takich jak PKO Bank Polski i ING Bank Śląski, uprościło procedury otwierania kont dla Ukraińców, oferując aplikacje w języku ukraińskim oraz możliwość otwarcia konta zdalnie. Dla uchodźców politycznych, jak również osób z innych krajów objętych konfliktami, instytucje finansowe mogą stosować ułatwienia, jednak zależy to od polityki danego banku i sytuacji politycznej w kraju pochodzenia.

Dodatkowo, Santander Bank Polska oraz BNP Paribas oferują specjalne uproszczone procedury przy otwieraniu konta osobistego dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 23 lutym 2022 roku.

Banki oferują na specjalnych zasadach uproszczone wymagania dokumentacyjne, które często obejmują jedynie:

1. Paszport lub ukraińskie dokumenty tożsamości – W wielu przypadkach banki akceptują dowód tożsamości z Ukrainy jako jedyny dokument potrzebny do założenia konta.
2. Zaświadczenie o zameldowaniu lub karta pobytu – Jest to dokument wymagany, ale w uproszczonych procedurach może być zastąpiony potwierdzeniem miejsca pobytu, takim jak zaświadczenie z urzędu.
3. Obsługa w języku ukraińskim lub rosyjskim – W odpowiedzi na dużą liczbę ukraińskich klientów, banki takie jak PKO Bank Polski, Pekao SA, ING Bank Śląski, Alior Bank, BNP Paribas, i VeloBank oferują usługi online oraz wsparcie w oddziałach w językach ukraińskim i rosyjskim.

1.4 Przykłady oferty w wybranych bankach

• PKO Bank Polski: Oferuje uproszczony proces otwierania konta dla obywateli Ukrainy i obsługę w języku ukraińskim w wielu oddziałach. Paszport i zaświadczenie o miejscu zamieszkania są zazwyczaj wystarczające.
• Pekao SA: Bank ten zapewnia usługę w języku ukraińskim i oferuje uproszczone procedury dokumentacyjne dla osób z Ukrainy. Wystarczy paszport lub ukraiński dowód osobisty.
• BNP Paribas: Posiada serwis internetowy w języku ukraińskim oraz uproszczone procedury, które ułatwiają otwarcie konta. Paszport i zaświadczenie o miejscu zameldowania są wystarczające.
• VeloBank: W niektórych oddziałach oferuje obsługę w języku ukraińskim, a także szybkie otwieranie konta na podstawie ukraińskiego dokumentu tożsamości.

Usługi finansowe związane z przekazami pieniężnymi

2.1 Przekazy pieniężne w budżetach osób migranckich

Osoby migranckie stanowią znaczną część populacji klientów korzystających z przekazów międzynarodowych. Wielu z nich przesyła środki do swoich krajów, aby wspierać rodziny. Przykładowo, przekazy z Polski na Ukrainę stanowią znaczną część rynku międzynarodowych przekazów finansowych.

2.2 Przegląd dostępnych rozwiązań: banki i instytucje pozabankowe

W Polsce można skorzystać z tradycyjnych przekazów bankowych, jednak wiele osób migranckich wybiera szybkie przelewy, oferowane przez firmy takie jak Western Union, MoneyGram czy Revolut. Przepisy regulujące te usługi są opisane w Ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML) i finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2018 r. poz. 723 z późn. zm.), która wymaga od firm weryfikacji tożsamości klientów i monitorowania dużych transakcji.

2.3 Wpływ przepisów AML na usługi przekazów

Przepisy AML obligują instytucje do stosowania procedur KYC (Know Your Customer) i weryfikacji tożsamości przy transferach powyżej określonego limitu. Dla osób migranckich oznacza to konieczność okazania dodatkowej dokumentacji przy wyższych kwotach transferów, co może być barierą dla niektórych osób.

Karty płatnicze prepaid

3.1 Alternatywa dla kont bankowych

Dla osób, które nie mogą otworzyć tradycyjnego konta bankowego, karty przedpłacone stanowią dobrą alternatywę. Mogą być one stosowane zarówno do zakupów online, jak i do wypłat z bankomatów. Takie karty są również dostępne w punktach sprzedaży detalicznej i mogą być zasilane gotówką, co sprawia, że są dostępne nawet dla osób bez dokumentów potwierdzających legalny pobyt.

3.2 Kto może uzyskać kartę prepaid?

Dostępność kart prepaid w Polsce regulowana jest przez Ustawę o usługach płatniczych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1017). W Polsce różne instytucje, takie jak banki i firmy pozabankowe, oferują karty prepaid, które można zakupić bez potrzeby zakładania konta bankowego. Są one popularne wśród osób migranckich, które wolą ograniczyć formalności związane z bankowością.

3.3 Przykłady instytucji oferujących karty prepaid

• Monese – oferuje kartę prepaid, którą można zasilać w różnych walutach i jest dostępna dla osób spoza Polski.
• Revolut – aplikacja z opcją karty przedpłaconej, pozwalająca na obsługę wielu walut i szerokie możliwości korzystania na terenie UE.

Kredyty i pożyczki

4.1 Ocena zdolności kredytowej

Banki w Polsce muszą ocenić zdolność kredytową każdej osoby starającej się o kredyt. Proces ten regulowany jest przez Rekomendację S KNF, która wskazuje, że banki powinny uwzględniać stabilność dochodów, długotrwałość zatrudnienia, oraz historię kredytową. W przypadku osób migranckich z krótszym okresem zatrudnienia może być trudniej spełnić te kryteria.

4.2 Procedury dla osób z długotrwałym kontem bankowym

Osoby migranckie posiadające konto bankowe w Polsce od kilku lat oraz regularne wpływy mogą mieć większe szanse na uzyskanie kredytu, choć nadal spotykają się z wyższymi wymaganiami dokumentacyjnymi. Przepisy prawa wymagają od banków szczególnej ostrożności w przypadku przyznawania kredytów osobom z krótkotrwałym pobytem.

4.3 Przykłady ofert kredytowych dla cudzoziemców

• mBank oferuje uproszczone kredyty gotówkowe dla osób migranckich posiadających konto od minimum roku.
• Bank Pekao oferuje produkty kredytowe skierowane do osób z udokumentowanym źródłem dochodu.

Kredyt hipoteczny dla osób migranckich

Kredyt hipoteczny jest jednym z bardziej złożonych produktów finansowych, które wiążą się z wieloma formalnościami i wymogami. Dla osób migranckich, zarówno z krajów Unii Europejskiej, jak i spoza niej, proces ubiegania się o kredyt hipoteczny może być wyzwaniem. Zależy to od wielu czynników, takich jak status pobytowy, dochody, historia kredytowa, a także polityka poszczególnych banków.

5.1 Podstawowe wymagania dotyczące osoby migranckiej starającej się o kredyt hipoteczny

Osoby migranckie, które chcą ubiegać się o kredyt hipoteczny w Polsce, muszą spełniać określone warunki, które obejmują:

1. Stały pobyt na terenie Polski – Banki wymagają, by osoba ubiegająca się o kredyt miała status legalnego mieszkańca Polski, a więc posiadała ważny dokument potwierdzający prawo pobytu w Polsce. W przypadku obywateli krajów UE wystarczająca będzie karta pobytu lub dowód tożsamości. W przypadku osób spoza UE – karta pobytu stałego, zezwolenie na pobyt czasowy, lub inne dokumenty potwierdzające legalny pobyt.
2. Dochody – Banki wymagają stabilnych dochodów, najlepiej uzyskiwanych w Polsce. Dowodem mogą być umowy o pracę, zaświadczenia od pracodawcy, wyciągi z konta bankowego, bądź inne dokumenty potwierdzające regularne dochody. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą w Polsce, wymagane będą również dokumenty podatkowe.
3. Zdolność kredytowa – osoba migrancka musi przejść przez proces oceny zdolności kredytowej, który opiera się na wysokości dochodów oraz innych zobowiązaniach finansowych. Banki analizują historię kredytową w Polsce lub w kraju pochodzenia (jeżeli taka osoba posiada historię kredytową w swoim kraju).

5.2 Polityka banków wobec cudzoziemców

Banki w Polsce różnie podchodzą do cudzoziemców starających się o kredyt hipoteczny. Część z nich oferuje bardziej elastyczne warunki w przypadku obywateli krajów UE, natomiast inne stosują bardziej rygorystyczne zasady w stosunku do obcokrajowców spoza UE. Istnieją jednak wyjątki, zwłaszcza dla osób, które od dłuższego czasu mieszkały w Polsce i posiadają stabilne dochody.

5.3 Kredyt hipoteczny a obcokrajowiec spoza UE

Osoby migranckie spoza Unii Europejskiej mogą spotkać się z dodatkowymi trudnościami przy staraniach o kredyt hipoteczny. Z racji tego, że wiele banków wymaga stabilnych dochodów uzyskiwanych w Polsce, osoby ubiegające się o kredyt muszą wykazać, że ich dochody są nie tylko regularne, ale i odpowiednio wysokie w stosunku do raty kredytu. W tym przypadku banki mogą wymagać również przedstawienia dodatkowych dokumentów, takich jak:

• Umowa o pracę w Polsce,
• Potwierdzenie wysokości dochodów (np. PIT-11, PIT-36).

Przepisy w zakresie kredytów hipotecznych, w tym wymagania dotyczące obcokrajowców, reguluje także Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym. Zgodnie z tą ustawą, banki są zobowiązane do przeprowadzenia szczegółowej analizy zdolności kredytowej kredytobiorcy oraz do przestrzegania przepisów dotyczących ochrony konsumentów.

• W przypadku osób pochodzących z krajów, które są objęte sankcjami międzynarodowymi (np. Rosja, Białoruś), proces uzyskania kredytu hipotecznego może być bardziej skomplikowany a to wymaga zaawansowanych konsultacji z ekspertem kredytowym aby w ogóle był możliwy.

Podsumowanie

Usługi finansowe dla osób migrankich w Polsce są różnorodne, ale ich dostępność i zakres zależą głównie od statusu pobytowego osoby ubiegającej się o produkty finansowe. Choć obcokrajowcy mają dostęp do szerokiego wachlarza usług bankowych, w tym kont bankowych, kart płatniczych, przekazów pieniężnych czy kredytów hipotecznych, proces ubiegania się o te produkty często bywa bardziej skomplikowany niż w przypadku obywateli Polski.

1. Konta bankowe dla obcokrajowców – Większość banków oferuje możliwość otwarcia konta osobistego, jednak wymagane dokumenty tożsamości i potwierdzenia statusu pobytowego mogą się różnić w zależności od statusu osoby osoby migranckiej. Uproszczone procedury dostępne są dla obywateli Ukrainy oraz osób posiadających status uchodźcy, a także w przypadku osób z krajów UE, które dysponują odpowiednimi dokumentami.
2. Usługi związane z przekazami pieniężnymi – osoby migranckie korzystają z przekazów międzynarodowych, zwłaszcza do swoich krajów pochodzenia. Polskie banki oraz firmy zajmujące się przekazami międzynarodowymi oferują preferencyjne stawki dla popularnych tras, co pozwala na bardziej ekonomiczne przesyłanie środków.
3. Karty płatnicze prepaid – Osoby, które nie mają możliwości założenia standardowego konta bankowego, mogą korzystać z kart przedpłaconych, które dają dostęp do płatności bezgotówkowych, ułatwiając codzienne transakcje.
4. Kredyty i pożyczki – Otrzymanie kredytu hipotecznego lub pożyczki w Polsce zależy od wielu czynników, takich jak legalność pobytu, stabilność dochodów oraz historia kredytowa. Cudzoziemcy z krótkotrwałym pobytem mogą napotkać trudności, ale dla osób długoterminowo osiedlonych w Polsce istnieją banki, które oferują produkty dostosowane do ich sytuacji.
5. Kredyt hipoteczny – osoby migranckie, zwłaszcza spoza UE, mogą napotkać trudności przy staraniu się o kredyt hipoteczny, jednak banki w Polsce zaczynają oferować elastyczniejsze warunki w zależności od dokumentów pobytowych i stabilności finansowej.

Rekomendacja

Dla osób osoby migranckich, które chcą korzystać z usług finansowych w Polsce, kluczowe jest dokładne zapoznanie się z wymaganiami dokumentacyjnymi, specyficznymi dla danej grupy narodowościowej lub statusu pobytowego. Należy pamiętać, że dostępność produktów bankowych może się różnić w zależności od polityki banku, statusu prawnego w Polsce oraz sposobu udokumentowania dochodów.

Zaleca się również, aby osoby migranckie dokładnie porównywali oferty banków, które oferują usługi dostosowane do ich specyficznych potrzeb (np. obsługa w języku ukraińskim, uproszczona procedura dla uchodźców). Należy również regularnie monitorować zmiany w przepisach, które mogą wpływać na dostępność kredytów, zwłaszcza w kontekście aktualnej sytuacji gospodarczej i politycznej.

W przypadku problemów z uzyskaniem kredytu hipotecznego lub innych produktów bankowych, warto skorzystać ze wsparcia eksperta finansowego, który może pomóc znaleźć najbardziej odpowiednią ofertę dostosowaną do indywidualnych potrzeb osoby migranckiej.