Jak Polki i Polacy mogą uporać się z rosnącym zadłużeniem? Systemowe rozwiązania 

Co dwunasta dorosła osoba w Polsce ma problemy z terminowym spłacaniem zobowiązań finansowych. Na koniec czerwca zaległe zobowiązania Polek i Polaków znajdowały się na poziomie ponad 85 mld zł – wynika z danych BIG InfoMonitor i BIK. Z jakich rozwiązań mogą skorzystać osoby zadłużone, by poprawić swoją sytuację? Eksperci ANG Odpowiedzialne Finanse wskazują kluczowe narzędzia.

Wyniki badania “Jak kredyt hipoteczny wpływa na relacje w związkach?” – zrealizowanego na zlecenie ANG Odpowiedzialne Finanse – pokazują, że w przypadku kredytów hipotecznych, 18 proc. par wskazuje, że miało problem ze spłatą kredytu na czas. Częściej były to osoby o stażu związku do pięciu lat, badani, którzy najgorzej oceniają swoją sytuację materialną oraz osoby o dochodach gospodarstwa domowego w przedziale 5-7 tys. złotych.

Eksperci podkreślają, że warto zacząć działać, gdy sytuacja dopiero zaczyna być niepokojąca. – Jeśli spodziewamy się, że będziemy mieć problem z terminową spłatą raty kredytu, to skontaktujmy się z przedstawicielami banku i przedstawmy sytuację. Warto poczynić taki krok zanim pojawimy się na liście niesolidnych kredytobiorców i wpadniemy w spiralę długów. Możemy też skontaktować się z pośrednikiem finansowym, który prowadził nas przez proces kredytowy i poprosić o wskazanie kroków jak wyjść z zadłużenia – komentuje Tomasz Bujański z Działu Wsparcia Kredytów Hipotecznych ANG Odpowiedzialne Finanse, firmy pośrednictwa finansowo-ubezpieczeniowego.

Jeśli  sytuacja finansowa konsumenta stanie się na tyle poważna, że konieczne jest podjęcie szerzej zakrojonych działań, warto pamiętać, że dostępne są różne systemowe rozwiązania. 

Refinansowanie i konsolidacja zobowiązań

Refinansowanie i konsolidacja zobowiązań to proces polegający na zaciągnięciu nowego kredytu w celu spłaty jednego lub kilku wcześniejszych zobowiązań. To korzystne wyjście, zwłaszcza, gdy zostaje wdrożone odpowiednio wcześnie – zanim pojawią się poważniejsze trudności finansowe. – Rozwiązanie może wpłynąć na poprawę płynności finansowej, dzięki  możliwości uzyskania lepszych warunków finansowania, na przykład niższego oprocentowania w zależności od aktualnych ofert bankowych oraz wydłużenia okresu kredytowania, co obniża wysokość miesięcznej raty – tłumaczy Anna Stryczek, ekspertka kredytowa ANG Odpowiedzialne Finanse. – Warto jednak pamiętać, że dłuższy okres spłaty oznacza również wyższy łączny koszt kredytu – dodaje.

W części przypadków przy konsolidacji zobowiązań możliwe jest również uzyskanie dodatkowych środków. Z jednej strony może to stanowić realną pomoc, ale z drugiej – warto pamiętać, że zwiększa kwotę  do spłaty, a co za tym idzie – miesięczne raty. Refinansowanie ma również uzasadnienie, gdy wartość nieruchomości po kilku latach wzrosła, a na rynku ofert kredytów hipotecznych pojawiły się zdecydowanie korzystniejsze marże. Wyższa wartość naszego mieszkania równa się korzystniejszy LTV (czyli wskaźnik informujący o tym jaka część wartości mieszkania lub domu jest finansowana przez kredyt), co wpływa na możliwość skorzystania z lepszej marży banku. Efektem tego będzie niższa rata. Pamiętajmy, że przy przenoszeniu kredytu z jednego banku do drugiego bank sprawdza naszą zdolność kredytową, na co powinniśmy być przygotowani.

Wakacje kredytowe

Innym sposobem na ulżenie długu są wakacje kredytowe, które dają możliwość czasowego zawieszenia spłaty jednej lub kilku rat kredytu. Mechanizm ten jest znany między innymi z tzw. ustawowych wakacji kredytowych, które dotyczą kredytów hipotecznych w złotówkach. Można z nich skorzystać jeszcze do końca roku, o ile spełniamy założone przez ustawę warunki. W wersji oferowanej przez banki, wakacje kredytowe polegają na zawieszeniu płatności rat – kapitałowo-odsetkowych lub wyłącznie odsetkowych – oraz rozłożeniu ich na kolejne miesiące. 

– To rozwiązanie szczególnie przydatne w razie przejściowych trudności finansowych, gdy wiemy, że w przyszłości będziemy w stanie terminowo regulować swoje zobowiązania. Tu też kluczowe jest, by złożyć wniosek o wakacje kredytowe przed pojawieniem się zaległości w spłatach, co pozwoli uniknąć dodatkowych problemów – mówi Tomasz Bujański z Działu Wsparcia Kredytów Hipotecznych ANG Odpowiedzialne Finanse. 

Fundusz Wsparcia Kredytobiorcy

Fundusz Wsparcia Kredytobiorców to rozwiązanie dla osób, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej przez co raty kredytu mieszkaniowego znacznie obciążają domowy budżet. Ta forma wsparcia jest skierowana także do osób, które sprzedały lub planują sprzedać dom lub mieszkanie obciążone hipoteką, ale uzyskana kwota ze sprzedaży nie pozwoli na spłatę kredytu w całości.

– Wsparcie można otrzymać, jeśli spełnia się przynajmniej jeden z trzech warunków. Pierwszy – w dniu składania wniosku przynajmniej jeden z kredytobiorców posiada status bezrobotnego. Drugi, gdy miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego przekraczają 40 proc. dochodów osiąganych miesięcznie przez gospodarstwo domowe. I trzeci – jeśli miesięczny dochód gospodarstwa domowego, pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego, nie przekracza kwot wskazanych w ustawie o pomocy społecznej. W przypadku gospodarstwa jednoosobowego jest to obecnie kwota 1940 zł, a wieloosobowego – 1540 zł na osobę – wyjaśnia Tomasz Bujański z Działu Wsparcia Kredytów Hipotecznych ANG Odpowiedzialne Finanse. 

Z Funduszu można otrzymać zwrotne wsparcie finansowe na pokrycie rat kredytu (przez maksymalnie 40 miesięcy, miesięczna kwota wsparcia to maks. 2000 zł) lub zwrotną pożyczkę na pokrycie pozostałej po sprzedaży kredytowanej nieruchomości części zadłużenia (maksymalnie 120 tys. zł). Otrzymane wsparcie finansowe należy spłacić po 2 latach od wypłaty ostatniej raty wsparcia (lub pożyczki) w 200 równych i nieoprocentowanych ratach, co ważne w przypadku terminowej spłaty pierwszych 134 rat pozostała część wsparcia zostaje umorzona. 

Restrukturyzacja zobowiązań

Restrukturyzacja kredytu polega na zmianie warunków zaciągniętego kredytu lub pożyczki w celu dostosowania parametrów umowy do nowej sytuacji finansowej klienta. 

Jak to wygląda w praktyce? Umowa za zgodą banku jest aneksowana po wcześniejszej ocenie gospodarczej klienta. Bank, co do zasady, powinien przychylnie spojrzeć na trudną sytuację klienta i – jeśli jest ona uzasadniona – dokonać zmian określonych warunków lub terminów spłaty kredytu. Kredytobiorca wnioskujący o restrukturyzację nie ponosi opłaty za sam wniosek, lecz istnieje możliwość konieczności zapłaty za aneks do umowy – w przypadku pozytywnej decyzji. Decyzja ta, jest poprzedzona inspekcją banku, w trakcie, której bank ma prawo poprosić kredytobiorcę o dokumenty takie jak: zaświadczenie z pracy potwierdzające gorszą sytuację finansową klienta wynikającą np. z choroby spłacającego, co wiąże się wówczas z przedłożeniem orzeczenia lekarskiego. Powody gorszej kondycji finansowej kredytobiorcy mogą być różne, lecz każdorazowo trzeba je uzasadnić stosowną dokumentacją.

– Jeśli wniosek klienta jest zaakceptowany to restrukturyzacja pożyczki lub kredytu może dotyczyć: zmiany oprocentowania, zmiany marży, wydłużenia okresu kredytowania, konsolidacji zadłużenia, odroczenia spłaty kapitału czy umorzenia części długu – wyjaśnia Anna Stryczek, ekspertka kredytowa ANG Odpowiedzialne Finanse. 

Upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka pozwala rozpocząć nowe finansowe życie praktycznie każdej zadłużonej osobie, która nie radzi już sobie ze spłatą swoich zobowiązań. Jej ogłoszenie kończy działania windykacyjne, ucina wytoczone sprawy sądowe i prowadzone egzekucje komornicze. To rozwiązanie należy jednak traktować jako ostateczność. Na etapie postępowania likwidacyjnego sprawę przejmuje syndyk, który sporządza listę wszystkich wierzycieli i ich wierzytelności, a następnie spienięża cały majątek dłużnika poprzez jego likwidację – sprzedając wszystkie dobra będące w posiadaniu upadłego. Z uzyskanych kwot następuje zaspokojenie wierzycieli. Upadłość konsumencka nie musi kończyć się na spieniężeniu majątku, ale zakłada też ugody z wierzycielami związane z dalszą spłatą długów. 

– W obliczu rosnących kosztów życia i trudności finansowych, kluczowe jest, aby nie czekać na kryzys, lecz działać proaktywnie. Konsolidacja zadłużenia czy wakacje kredytowe to rozwiązania, które mogą przywrócić stabilność finansową, ale wymagają szybkiej reakcji. Pamiętajmy, że lepiej zawczasu podjąć kroki niż wpaść w spiralę długów, której konsekwencje mogą być długotrwałe – mówi Tomasz Bujański z Działu Wsparcia Kredytów Hipotecznych ANG Odpowiedzialne Finanse.