Kredyt a prawo spadkowe – dziedziczenie kredytu hipotecznego.

Poznaj zasady dziedziczenia kredytu hipotecznego. Jak przebiega dziedziczenie kredytu hipotecznego? Czy musisz spłacić długi swojej rodziny? Co, jeżeli chcesz zachować nieruchomość?

Nikt nie jest przygotowany na nagłą śmierć bliskiej osoby. Takie zdarzenie w życiu każdego wiąże się z przeżyciem traumy, smutku i bólu po stracie najbliższych. Niestety w sytuacji gdy do czynienia mamy ze śmiercią kredytobiorcy musimy zachować opanowanie i działać szybko, ponieważ w grę wchodzą sprawy związane z dziedziczeniem kredytu hipotecznego. Sprawdź co powinieneś wiedzieć o spłacie zobowiązania i jego dziedziczeniu po śmierci kredytobiorcy.

Czy kredyt hipoteczny wchodzi do spadku?

Spadek to nie zawsze korzyści tylko i wyłącznie materialne. W sytuacji spadku po śmierci osoby zadłużonej, jej zobowiązania podlegają dziedziczeniu, co oznacza, że zgodnie z kodeksem cywilnym (Dziennik Ustaw Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93  Art. 926) „§ 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. § 2. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.” 

W opisanych wyżej okolicznościach możemy dziedziczyć kredyt hipoteczny wraz z całym spadkiem po zmarłej osobie na podstawie obowiązującej ustawy lub na podstawie testamentu, przy czym testament będzie miał zawsze pierwszeństwo, jeżeli takowy został ustanowiony. Oczywiście przysługuje nam również prawo do zrzeczenia się spadku.

Kiedy kredyt nie wchodzi do masy spadkowej?

Wszelkiego rodzaju kredyty i niespłacone pożyczki wchodzą do masy spadkowej pozostawionej przez spadkodawcę. Nie da się ich wyłączyć żadną czynnością prawną – spadkobierca nie może postanowić, że przyjmie tylko prawdziwy majątek zmarłego (tzw. aktywa), zaś odrzuci wszelkie istniejące długi. W przypadku jeśli zmarł kredytobiorca, który nie był jedynym uczestnikiem umowy, czyli np. zaciągnął kredyt razem ze współmałżonką – wówczas żona jest zobowiązana do dalszego spłacania kredytu. W takiej sytuacji nie wchodzi on w skład masy spadkowej.

Co się dzieje z kredytem hipotecznym po śmierci? 

Jeśli zmarły pozostawił po sobie testament to dług przejmują spadkobiercy uwzględnieni w testamencie zgodnie z wolą zmarłego. W sytuacji braku testamentu przeprowadzane jest postępowanie spadkowe, w efekcie którego kredyt dziedziczy grupa spadkobierców, czyli najczęściej małżonek oraz dzieci w pierwszej kolejności, a w dalszej kolejności nawet wnuki. Pamiętaj, że w takiej sytuacji niezbędna będzie wizyta w oddziale banku w celu przedłożenia aktu zgonu kredytobiorcy. Dodatkowo warto zaznaczyć, że dopóki nie przedstawimy prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia nie będziemy mieli możliwości uzyskiwania w banku szczegółowych informacji na temat stanu zadłużenia, rachunku kredytowego i innych kwestii dotyczących danej umowy kredytowej.

Kto spłaca kredyt po śmierci syna lub córki?

Kodeks cywilny przewiduje kilka grup spadkobierców. Dziedziczenie następuje według kolejności poszczególnych grup:

1. małżonek i dzieci spadkobiercy, a w przypadku nie dożycia otwarcia spadku przez nich, jego udział spadkowy przypada ich dzieciom w równych częściach, reguła ta obowiązuje odpowiednio do dalszych zstępnych, czyli np. prawnuków,
2. małżonek, rodzice – jeśli zmarły był osobą bezdzietną, spadek obowiązuje małżonka i rodziców,
3. małżonek oraz rodzeństwo, zstępni rodzeństwa, gdy rodzice nie dożyli otwarcia spadku,
4. dziadkowie i zstępni dziadków lub zstępni dziadków
5. pasierbowie – dzieci małżonka spadkodawcy, gdy w momencie otwarcia spadku ich rodzice nie żyją,
6. gmina lub skarb państwa, gdy ustalenie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce jest niemożliwe do ustalenia.

W przypadku ustanowienia testamentu obowiązek spłaty kredytu zaciągniętego przez zmarłego wspólnie z drugą osobą, spoczywa na współkredytobiorcy oraz spadkobiercach zmarłego, jeśli oczywiście zdecydują się przyjąć spadek. 

W przypadku śmierci kredytobiorcy kredyt hipoteczny nadal można spłacać w ratach. Reguluje to podpisanie z bankiem aneksu do umowy kredytowej.

Standardowa sytuacja zakłada przejęcie spłaty kredytu przez dzieci oraz małżonka zmarłego. Oznacza to więc, że kredyt po śmierci matki spłacają także jej dzieci. Jeżeli zmarli przed otwarciem spadku, to spłata zobowiązania przechodzi na zstępnych (czyli ich dzieci, a nawet wnuki).

Jeśli jesteś spadkobiercą to powinieneś wiedzieć, że można:

• przyjąć spadek,
• zrzec się spadku,
• przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – pokrywasz długi zmarłego wyłącznie do wartości spadku.

Wspólny kredyt a śmierć współmałżonka, czyli co w sytuacji gdy wspólnie z małżonkiem zaciągnąłeś kredyt, ale on zmarł w trakcie spłaty kredytu? 

W tym wypadku, spłatę kolejnych rat przejmuje w całości żyjący współmałżonek. Nie dochodzi więc do dziedziczenia zobowiązania lub umorzenia go w przypadku wystąpienia odpowiednich przesłanek. W takiej sytuacji warto jednak sprawdzić czy do umowy kredytu hipotecznego nie wykupiliście dodatkowo polisy ubezpieczenia na życie, ponieważ w przypadku posiadania takiej polisy możemy liczyć na spłatę części zobowiązania lub nawet całości zobowiązania.

Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie kredytu hipotecznego

Rozdzielność majątkowa nie wpływa na kwestie związane z dziedziczeniem między małżonkami. Oznacza to tyle, że jeśli małżonkowie zawarli umowę o rozdzielność majątkową, a następnie jeden z małżonków zmarł to drugi małżonek nie jest „automatycznie” wykluczony z dziedziczenia po tym pierwszym przez sam fakt zawarcia takiej umowy. Przy dziedziczeniu największe znaczenie ma sporządzony testament, a w razie jego braku przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego. Rozdzielność majątkowa nie uchroni ani nie pozbawi Cię możliwości dziedziczenia po zmarłym małżonku. Nie wpływa również na dziedziczenie kredytu małżonka.

A co jeśli mamy dzieci? Jak uchronić je przed spłatą zobowiązania po naszej śmierci?

Prawo spadkowe w Polsce nie jest doskonałe i w przypadku śmierci rodziców, spłacających kredyt hipoteczny niestety może dojść do sytuacji, w której to właśnie na dzieciach będzie ciążył obowiązek spłaty zaciągniętego kredytu. Jeśli chcemy ochronić dzieci przed taką sytuacją warto zdecydować się na tzw. testament wzajemny. Taki typ rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci prowadzi do spisania dwóch oddzielnych dokumentów, w których każdy z dwóch spadkodawców (np. rodziców) powołuje do spadku drugiego. Testament wzajemny jest indywidualnym oświadczeniem, które może być w każdej chwili odwołane bądź zmienione. W takiej sytuacji testament mając pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym zabezpiecza dzieci przed odziedziczeniem kredytu zarówno w sytuacji śmierci obojga rodziców jak również w przypadku śmierci jednego z nich. Pamiętaj również, że w testamencie wzajemnym małżonków warto zawrzeć podstawienie, czyli określić, co ma się stać z majątkiem po śmierci, jeśli wskazany jako jedyny spadkobierca małżonek nie będzie mógł (np. dlatego, że umrze przed tobą) albo nie będzie chciał dziedziczyć. Podstawienie określa, kto w takiej sytuacji ma stać się spadkobiercą (np. dzieci małżonków albo ktoś spoza rodziny). 

Takie rozwiązanie umożliwia nam również – po przyjęciu spadku na podstawie testamentu – dowolne dysponowanie majątkiem (np. mieszkaniem, domem, działką), czyli na przykład jego sprzedaż, z której w następnej kolejności można spłacić kredyt. W przypadku braku takiego testamentu i konieczności dziedziczenia ustawowego może dojść do sytuacji, w której jeden z rodziców po śmierci drugiego dziedziczy połowę nieruchomości, a druga połowa dziedziczona jest przez dzieci i niestety w sytuacji małoletnich aby sprzedać nieruchomość będzie konieczna zgoda sądu. 

Aby móc sprzedać nieruchomość, której właścicielem jest małoletnie dziecko, rodzice lub opiekunowie muszą złożyć stosowny wniosek oraz wykazać przed sądem, że sprzedaż leży w interesie małoletniego właściciela. Oznacza to, że transakcja nie może wpłynąć negatywnie lub umniejszyć majątek dziecka. Sprzedaż takiej nieruchomości może okazać się wtedy niemożliwa i będziemy zmuszeni do spłaty kredytu po przyjęciu takiego spadku. Wtedy jednak może okazać się pomocne posiadanie polisy ubezpieczenia na życie.

Ubezpieczenie kredytu a śmierć współkredytobiorcy.

W sytuacji śmierci kredytobiorcy warto podkreślić ogromne znaczenie polis ubezpieczenia na życie. Ubezpieczenie zabezpiecza nas przed koniecznością spłaty zobowiązania w momencie przyjęcia spadku. W niektórych przypadkach możemy liczyć na spłatę nawet całości kredytu z sumy ubezpieczenia i z środków wypłacanych przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe. Oczywiście spłata części lub całości zobowiązania uzależnione są od ogólnych warunków ubezpieczenia i zakresu odpowiedzialności TU. Jednak można z pewnością stwierdzić, że w zamian za opłacanie niewielkiej składki (w stosunku do sumy ubezpieczenia) możemy być spokojni o to, że po śmierci kredytobiorcy nie będziemy musieli spłacać zobowiązania. Na rynku dostępnych jest szeroka gama produktów ubezpieczeniowych, które pozwolą zabezpieczyć spłatę kredytu na wypadek śmierci.